Sámedikki bargoortnega mielde nuoraidráđi bargun lea ovttasbargat našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaiguin ja doaibmaorgánaiguin, mat dikšot nuoraid áššiid. Nuoraidráđi ulbmil lea oassálastit riikkaidgaskasaš oktavuođain nannoseappot ovttasbargui eará eamiálbmogiiguin ja viggat ovddidit ovttasbarggu Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid nuoraidráđiiguin.
Sámi parlamentáralaš ráđi vuollásaš nuoraidráđđi
Sámi parlamentáralaš ráđđi (SPR) lea Suoma, Norgga ja Ruoŧa Sámedikkiid gaskasaš parlamentáralaš ovttasbargoorgána. Ruošša sámeorganisašuvnnat oassálastet ovttasbargui dárkkodeaddjin. SPR nanne ja lasiha sámenuoraid oassálastima, váikkuhanvejolašvuođaid ja gullevašvuođa sámeservošii.
- Vuođđuduvvon jagi 2000
- Ságajođiheaddjivuorru 16 mánotbaji
- Čállin doaibmá dat Sámediggi, mas lea ságajođiheaddjivuorru
- Doaimmaid stivre jagi 1997 sohppojuvvon ovttasbargosoahpamuš ja jagi 2003 dohkkehuvvon bargoortnet
Loga eambbo Sámedikki siidduin
SPR vuolde lea nuoraidráđđi, mas leat lahtut Norgga Sámedikki nuoraidlávdegottis ja Ruoŧa ja Suoma Sámedikkiid nuoraidráđiin. Nuoraidráđđi ovddida sámenuoraid searvevuođa ja váikkuhanválddi ja lasiha riikkaidgaskasaš ovttasbarggu. Nuoraidráđđi oassálastá SPR-N čoahkkimiidda ja gieđahallá politihkalaš váikkuhanvejolašvuođaidis ja ovddida doaibmastrategiija davviriikkalaččat.
Nuoraid lávdegotti ságajođiheaddji nuppástuvvá dan mielde, leago SPR ságajođihanvuorru Suoma, Norgga vai Ruoŧa Sámedikkis. Suoma Sámedikki nuoraidráđđi oaččui ságajođihanvuoru čakčamánus 2023. Ságajođihanvuorru bistá 16 mánu dahjege gitta ođđajagemánnui 2025. Nuoraidráđđi vástida lávdegotti čoahkkimiid gohččumis, ordnemis ja nuoraidlávdegotti gieđahallanvuloš áššiid válmmastallamis SPR-N doaibmaplána mielde.
Nuoraidráđđi ovddida sámenuoraid riikkaidgaskasaš ovttasbarggu ja oktiigullevašvuođa ja lasiha sámenuoraid osolašvuođa.
- Vuođđuduvvon jagi 2011
- Čállin doaibmá dan Sámedikki nuoraidčálli, guhte doaibmá ságajođiheaddjin
- Doaimmaid stivrejit SPR bargoortnet, nuoraid cealkámušat ja SPR Nuoraidpolitihkalaš ráđi doaibmaplána
- Lágida juohke nuppi jagi davviriikkalaš sámenuoraid konferánssa
- Nuoraidráđi ságajođiheaddjis lea mieldeorrun- ja hupmanvuoigatvuohta SPR stivrra čoahkkimiin
SPR ságajođiheaddjivuorru lea leamašan Suoma Sámedikkis čakčámánu 2023 rájes.
Eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš ovttasbargu
Sámenuorat oassálastet aktiivvalaččat eamiálbmogiid gaskasaš ovttasbargui riikkaidgaskasaččat. Nuoraidráđi lahtut oassálastet eamiálbmogiidda laktáseaddji dehálaš dáhpáhusaide, dego ON:id eamiálbmogiid bissovaš forumii New Yorkas ja eamiálbmogiid máilmmikonferánsii. Nuoraidráđđi oassálastá maiddái Arctic Council Permanent Participants Youth (Arctic Youth Leaders, AYL) doaimmaide. Nuoraidráđđi oahpásmuvvá doaimmaidis bokte máilmmi eamiálbmogiid sajádahkii ja duddjo oktavuođaid eará eamiálbmotnuoraide. Go nuorat oassálastet dáhpáhusaide, sidjiide rahpasit vejolašvuođat gulahallat eará eamiálbmogiiguin kultuvrra ja vásáhusaideaset birra.
ON:id eamiálbmogiid bissovaš forumii oassálastin lea nuoraidráđi bissovaš doaibma. Nuoraidráđis ledje forumis jagi 2024 guokte ovddasteaddji, geat ledje nuoraidráđi ságajođiheaddji (Rosa-Máren Juuso) ja várreságajođiheaddji (Helmi Ljetoff). Nuoraidráđi ovddasteaddjit ráhkkanedje forumii studeremiin eamiálbmotvuoigatvuođaid ja váikkuhanvejolašvuođaid eamiálbmotpolitihkas ja bissovaš forumis. Jagi 2024 UNPFII lágiduvvui 15.–26.4. ja temán lei “Enhancing Indigenous people’s right to self-determination in the context of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, emphasizing the voices of Indigenous youth”. Nuoraidráđi ságajođiheaddji Rosa-Máren Juuso doalai Sámedikki sáhkavuoru 16.4.2024.
Sámenuoraid searvevuohta EU:s
Nuoraidráđđi viggá nannet doaimmaidis bokte sámenuoraid searvevuođa EU mearrádusbargamis ja sámenuoraid diđolašvuođa EU:s ja maiddái lasihit eurohpalaččaid dieđuid sámiid birra. Nuoraidráđđi viggá deaivvadit europarlamentarihkkáriid ja čalmmustahttit nuoraidráđi ovdanbuktin áigeguovdilis áššiid. Oktii nuoraidráđi doaibmabaji áigge vigget mátkkoštit oahpásmuvvat Eurohpa parlamentii.
Nuoraid davviriikkalaš lihttu
Nuoraidráđi ságajođiheaddji oassálasttii golggotmánus 2023 Nuoraid davviriikkalaš ráđi 52. čoahkkimii Oslos. Čoahkkimii oassálastin ásahuvvo dás duohko nuoraidráđi bissovaš doaibman, nappo dás duohko čoahkkimii oassálastiba guokte ovddasteaddji. Nuoraidráđis lea ráđis dárkkodeaddji-stáhtus dahjege nuoraidráđis lea hupmanriekti ja riekti dahkat evttohusaid resolušuvnnaide.
Bohciidedjego jearaldagat?
Livččetgo beroštuvvan ovttasbarggus nuoraidráđiin? Livččetgo beroštuvvan searvat mielde doaimmaide?
SPR nuoraidráđi čoakkádus jagiid 2023–2025
Ságajođiheaddji: Rosa-Máren Juuso
Várrelahttu: Helmi Ljetoff
Lahttu: Niila-Juhán Valkeapää
Várrelahttu: Ánte Tenoranta
Lahttu: Hilda Granberg
Várrelahttu: Johannes Rimpi Heinonen
Lahttu: Erika Jannok
Várrelahttu: Helen Blind
Lahttu: Elle Rávdná Näkkäläjärvi
Várrelahttu: Inga Márjá Lango
Lahttu: Aina Madelén Nordsletta Aslaksen
Várrelahttu: Piere Åvla Bransfjell
Davviriikalaš sámenuoraid konferánsa čohkke oktii sámenuoraid njealji riikkas. Suoma nuoraidráđis lei váldoovddasvástádus jagi 2021 konferánssa lágideamis.
Sámenuoraid konferánssaid cealkámušat