Dihtosis-toimâ vijđán vyeliškovláid
Sämitige nuorâirääđi já Nuorâi Akatemia Dihtosis-haahâ lii juáhám sämmilâštiäđu já faallâm toimâlijd pargopáájáid paješkovláid sehe nube tääsi oppâlájádâssáid jo kyehti ive. Tääl haahâ vijđán meid vyeliškovláid!
Pargopáájáh
Čoovčâ ääigi Dihtosis-haavâ ooleest láá jottáám vyeliškoovlâin, keččâlâm sierâ hárjuttâsâid já hammim pargopáájáid tienuuvt, ete toh heivejeh nuuvt vyeliškoovlâ ucemus párnáid ko meid puárásub uáppeid. Pargopáájáin párnááh ovdâmerkkân totkeh saanijd já kuuvijd, spellih tiätukišto tâi uápásmeh videoi peht sämimááccuháid. Vyeliškoovlâi ucemusah pyehtih uápásmuđ fáádán meid ivnimkuuvij, ärbivuáválij mainâsij sehe lávlum já sierâdem peht.
Vyeliškovláid pargopáájá puáhtá tiiláđ 45 miinut keččâlmin, mutâ tom puáhtá haalijddijn väldiđ meid kuhheeb tubletijmen tijmekoskáin. Dihtosis -pargopáájáid puáhtá tiiláđ sehe káidus- já aldakolliistâlmin. Káiduskolliistâlmijd olášuteh väldikodálávt; aldakolliistâllâm puáhtá tiiláđ uáivikaavpugkuávlun, Tuurkun, Jyväskylän, Oulun já Ruávinjaargân sehe tai aldakuávloid.
Uccâ spellâ sämmilijn
Pargopáájái lasseen haavâst láá čohčuv ovdedâm uđđâ speelâ 4–6-luoka uáppeid. Uccâ spellâ sämmilijn fáálá vuáđutiäđu tast, ete kiäh sämmiliih láá já moh jiešvuođah taheh sii kulttuurist áinoošlajâsii. Spellâpargopitáh kieđâvušeh ovdâmerkkân historjá, sämmilâšvuođâ, kielâid, sämikielâlijd párnáiohjelmijd, sämimááccuh já sämimuusik.
Toos lasseen Dihtosis-haavâ materiaalvaljiittâsâst lii ain Sukellus saamelaiskulttuuriin -spellâ, mast vuáijuh váhá jieŋâlubbooht áášán. Paješkovláid já nube táásán čuosâttum speelâst kieđâvušeh vuáđutiäđu lasseen eereeb iärrás algâaalmugijd, kulttuurlii omâstem sehe sämmilij teivâm olgoštem. Spellâ almostittoo meid orjâlâškielân algâivveest.
Kuohtuuh moobiilspeelah tuáimih Seppo-vuáđust. Toh láá oppâlájádâssáid já eres nuorâi juávhoid aaibâs nuuvtá, ige tiilájeijest taarbâš leđe Seppo-liiseens valmâšin. Spellâ pištá suulân tiijme verd.
Sämmilâštiätun tárbu
Vuáđumáttááttâs máttááttâsvuávám vuáđđuseh vuáđuduveh árvumaailmân, mon kyeddee vyeimin mainâšuvvoo eereeb iärrás oovtviärdásâšvuotâ, olmoošvuoigâdvuođâi kunnijâttem já kulttuurlii maaŋgâhámásâšvuođâ riggodâh. Návt meid maaŋgâpiälásâš sämmilâštiätu já tom čoonnâm Suomâ historján já tááláá ááigán lii máttááttâsâst tehálâš.
Sämipárnááh já -nuorah finnejeh vuáđuškoovlâst viehâ uccáá ovtâstumsoojijd sii jieijâs kulttuurân. Máttááttâs- já kulttuurministeriö tiilám vorâs čielgiittâs mield oppâkiirjijn ij ennuvgin lah sämmilâštiätu já motomin tot lii puástutiätu. Oppâkiirjijn sättih ovdâmerkkân leđe koveh ”sämimááccuhijn”, moh iä lah puigâ.
Sämitige já Nuorâi Akatemia Dihtosis-haahâ tiävdá taam vááijuvvuođâ. Haavâ olášuteh oovtâst Sämitige nuorâirađđijn. Säminuorâin lii tehálâš rooli sehe haavâ vuáváámist, oovdedmist já olášutmist. Säminuorah láá valjim teikâ tuhhiittâm puoh tiäđuid, kuuvijd já videoid, moh láá mieldi Dihtosis-haavâ materiaalijn.
Maht ávudiđ aalmugpeeivi?
Mij movtijdittep puoh oppâlájádâsâid ávudiđ sämmilij aalmugpeeivi 6.2.! Jis tun tiilááh ääigild, te kiergânah vala finniđ pargopáájá tuu luokan juhlepeeivi alda. Meid spellâ lii movtijdittee vyehi oppâđ uđđâ aašijd. Speelâi maaŋgâpiälásiih pargopitáh rävkkih savâstâllâm vala tijme maŋa-uv. Aalmugpiäiván lii meid fálusist sämikulttuur kieđâvuššee tiätukišto –iiđeedlekkâm.
Tääbbin tun puávtáh tiiláđ speelâid já škovlâkolliistâlmijd
Tääbbin tun puávtáh luodiđ iiđeedlekkâm aalmugpiäiván
Máttááttâs- já kulttuurministeriö ruttâd Dihtosis-haavâ. Hahâäigi: 1.9.2020-30.6.2021.
Lasetiäđuh:
Sämitigge
Nuorâirääđi saavâjođetteijee
Anni-Sofia Niittyvuopio,
puh 040 7082 072, anni-sofia.niittyvuopio(at)samediggi.fi
Nuorâičällee
Elli-Marja Hetta
puh. 010 8393134, elli-marja.hetta(at)samediggi.fi
Nuorâi Akatemia
Proojeekthovdâ, Ulla Saalasti
Puh. 040 567 4203
ulla.saalasti(at)nuortenakatemia.fi
Proojeektkoordinaattor, Maria Aikio
Puh. +358 40 8470 862
maria.aikio[at]nuortenakatemia.fi
Uáppáásm meid
Macâttâskoijâdâllâm
Koijâdâlmân uásálistei kooskâ mij vuárbádep nuorâirääđi koibâkaperijd! Västidem ij pište kuhháá! Koijâdâlmist láá kulmâ koččâmuš.
Nuorâirääđi illood miärádâsâst macâttiđ Tave-Laapi eennâmkoddekaava valmâštâlmân
Nuorâirääđi illood Laapi lito váldustiivrâ miärádâsâst macâttiđ Tave-Laapi eennâmkoddekaava 2040 uđđâsist valmâštâlmân. Puáttee eennâmkoddekaavast sihoh merkkiimijd, moh kyeskih Jieŋâmeerâ rađan.
Nuorâirääđi jurgâl Seta arvetävgisánáduv sämikieláid
Arvetävgisämmilij čuávvoo suhâpuolvâ uážžu šoddâđ tienuuvt, ete sij pasteh sanniđ jieijâs identiteet sämikielân.
Sämitigge almoot uuccâmnáál meriáigásii proojeektpargee tooimâ
Proojeektpargee pargon lii västidiđ ohtsâštave-eennâmlii säminuorâi konferens vuáváámist, ornimijn, tieđeetmist, eres muuneeld porgâmnáál valmâštâlmijn sehe pargoin tábáhtus maŋa. Pargo álgá 14.6.2021 já juátkoo 27.8.2021 räi.
Maht nuorâipargoost ovdeduvvojeh olmoošvuoigâdvuođah?
Nuorâirääđi almostit nettiteestâid sämikielân
“Lii-uv seksuaallâšvuotâ uápis? Maid tun tiäđáh seksitaavdâin? Keččâl tuu tiäđuid uáivádittein!”
Säminuorâi kuullâmtilálâšvuotâ
Tiervâ säminuorâ - muštâl mijjân, maid tun tuáivuh luánduriggodâhvuáváámist! Meccihaldâttâs ohtsâšpargoost Sämitige nuorâiraađijn puávdee puoh Suomâ säminuorâid 23.2. káidusohtâvuođáin uárnejum kuullâmtilálâšvuotân. Luuvâ lase:
Nuorâirääđi almostit torvolii tile ravvuid
Sämitige nuorâirääđi almostit jyehi Suomâst sarnum sämikielân já suomâkielân torvolii tile ravvuid. Ravvuuh láá eereeb iärrás škoovlâi, seervij, pargosoojij já tábáhtusâi kevttimnáál já toiguin ovdedeh täsiárvusii tooimâ. Nuorâirääđi ana, ete puohháid torvolii já suotâs tile ovdedem lii tehálâš meid sämisiärváduv siste.
Dihtosis-haahâ ocá pargopájástivrejeijeid škovlâkolliistâlmáid
Nuorâi Akatemia já Sämitige nuorâirääđi Dihtosis-haavâst fäälih sämmilâšfáádá miäldásijd škovlâkolliistâlmijd vyeli- já paješkovláid sehe nube tääsi oppâlájádâssáid. Mij uuccâp paijeel 18-ihásijd movtigis säminuorâid pirrâ Suomâ škovlâkyessin pargopáájáid, maid olášuteh kiđđâluuhâmpaje 2021.
Škovlâkolliistâlmijd puáhtá tääl tiiláđ luuhâmihán 2020–2021
Sämitige nuorâirääđi já Nuorâi Akatemia ohtsâšhaahâ Dihtosis lii škovlim ohtsis čiččâm škovlâkyessid, kiäid puáhtá tiiláđ škovláid muštâliđ ääšimiäldásii tiäđu sämmilâšvuođâst. Kolliistâlmijd puáhtá tiiláđ 20.10.2020-31.05.2021 koskâsii ááigán.
Nuorâirääđi uárnee kuullâm sämmilâšnuoráid tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomissaarij valjiimijn
Sämitige nuorâirääđi uárnee kuullâm sämmilâšnuoráid tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomissaarij valjiimijn tu 12.11.2020 tme 18.00-20.30.
Nuorâirääđi viestâdem škovlim já čuákkim
Nuorâirääđi jesânáid uárnejui some-vaiguttem já viestâdem škovlimpeivi 19.9.2020 Ruávinjaargâst.
Dihtosis-haahâ ocá škovlâkuosijd škovlâkolliistâlmáid
Sämitige nuorâirääđi já Nuorten Akatemia Dihtosis-haavâst fäälih kovláid škovlâkolliistâlmijd, main lii sämmilâš teema. Tääl mij uuccâp movtijgis paijeel 18-ihásijd säminuorâid pirrâ Suomâ škovlâkyessin kolliistâlmáid, moh olášuttojeh luuhâmive 2020-2021 ääigi.
Sämikuávlu lihâdem já lihâdem hárjuttem -selvâttempargo almostittum
Sämmilâšnuorah pyehtih oovdân, ete tábáhtusâi ohtâvuođâst tuáivuh ornimnáál sämikulttuurân lohtâseijee lihâdem ärbivuovijd. Sämikuávlu lihâdemtábáhtus kolgâččii toollâđ eellimvuáimálâžžân oovtâst sierâ tuáimeiguin. Ovdedemnáál äššin sahhiittâllum nuorah pajedii oovdân peessâm jieijâs eenikielân stivrejum liihâdmân. Meid naavcâi lasettem juávkkuliihâdmân já puohâi movtijdittem fáárun aneh tergâdin.