Sääʹmteeʹǧǧ tuâjjriâššmõõžž mieʹldd nuõrisuåvtõõzz tuâjaid kooll spraavâd õhttsažtuâj nuõri aaʹššid håiddai meersaž da meeraikõskksaž organisaatioi da tåimmorgaanivuiʹm. Nuõrisuåvtõõzz jõrddmõššân lij vuässõõttâd jäänab da leeʹd aktiivlab õhttsažtuâj beäʹlnn jeeʹres alggmeeraivuiʹm meeraikõskksaž õhttvuõđin di ǩiččlõõttâd ooudâsviikkâd õhttsažtuâj Taarr da Ruõcc Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzzin.
Sääʹm parlamentaarlaž suåvtõõzz vuâlaž nuõrisuåvtõs
Sääʹm parlamentaarlaž suåvtõs (SPS) lij Lääʹdd, Taarr da Ruõcc Sääʹmteeʹǧǧ kõskksaž parlamentaarlaž õhttsažtuâjjorgaan. Ruõšš sääʹmorganisaatio vuässâʹtte õhttsažtuõjju valvvjen. SPS raavad da lââʹzzat sääʹmnuõri vuässõõttmõõžž da vaaiktemvueiʹtlvažvuõđid di nuõri kuullâmvuõđ sääʹmõhttsažkådda.
- Alttuum eeʹjjest 2000
- Saaǥǥtuõʹllʼjeeivuõtt 16 määnpââʹj põõʹjin
- Piisarkåʹdden tåimm saaǥǥtuõʹllʼjeeʹjen tåimmai Sääʹmteʹǧǧ
- Tåimmʼmõõzz ohjjad eeʹjj 1997 suåppum õhttsažtuâjjsuåppmõš da eeʹjj 2003 primmum tuâjjriâššmõš
Looǥǥ lââʹzz Sääʹmteeʹǧǧ seeidain
SPS vuâlažvuõđâst tåimm nuõrisuåvtõs, koʹst liâ vuäzzla Taarr Sääʹmteeʹǧǧ nuõriluʹvddkååʹddest da Ruõcc da Lääʹdd Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõõzzin. Nuõrisuåvtõs veekk ooudâs sääʹmnuõri vuässadvuõđ da vaaiktemvääʹld di lââʹzzat meeraikõskksaž õhttsažtuâj. Nuõrisuåvtõs vuässââtt SPS-S såbbrid da mâânn čõõđ poliittlaž vaaiktemvueiʹtlvažvuõđeez da veekk ooudâs tåimmamstrategias õhttsažtâʹvvjânnmallašnalla.
Nuõri luʹvddkååʹdd saaǥǥjååʹđteeʹjjvuõtt vaajtââvv Lääʹdd, Taarr da Ruõcc kõõsk SPS saaǥǥjååʹđteeʹjjvuõđ mieʹldd. Lääʹdd Sääʹmteeʹǧǧ nuõrisuåvtõʹsse SPS saaǥǥjååʹđteeʹjjvuõtt seʹrddji čõhččmannust 2023. Saaǥǥjååʹđteeʹjjvuõtt peštt 16 mp leʹbe ođđeeʹjjmannu 2025 räjja. Nuõrisuåvtõs vaʹsttad nuõri luʹvddkååʹdd såbbri õʹhttekåččmõõžžâst, jäʹrjstummšin da nuõriluʹvddkååʹddest ǩiõttʼtõõllâmvuâlaž aaʹšši valmštõõllmõõžžâst SPS-S tåimmamplaan meâldlânji.
Nuõrisuåvtõs veekk õõudâs sääʹmnuõri meeraikõskksaž õhttsažtuâj da õʹhttekuullâmvuõđ di lââʹzzat sääʹmnuõri vuässadvuõđ.
- Alttuum eeʹjj 2011
- Piisren tåimm saaǥǥtuõʹllʼjeeʹjen tåimmai Sääʹmteeʹǧǧ nuõripiisar
- Tåimmʼmõõzz ohjjad SPS tuâjjriâššmõš, nuõri õhttsaž õõlmâsceälkkmõõžž da SPS-N tåimmjemplaan
- Reäšš juõʹǩǩ nuuʹbb eeʹjj õhttsažtâʹvvjânnmallaš sääʹmnuõri konfereeʹns
- Nuõrisuåvtõõzz saaǥǥtuõʹllʼjeeʹjest lij mieʹlddaåårram- da särnnamvuõiggâdvuõtt SPS såbbrin
SPS saaǥǥtuõʹllʼjeeivuõtt lij leämmaž Taarr Sääʹmteeʹǧǧest 1.9.2023 vueʹljeeʹl.
Meeraikõskksaž alggmeerai õhttsažtuâjj
Sääʹmnuõr vuässâʹtte aktiivlânji alggmeerai kõskksaž õhttsažtuõjju meeraikõõsǩeld. Nuõrisuåvtõõzz vuäzzla vuässâʹtte samai vääžnai alggmeeraid õhttneei šõddmõõžžid, mâta ÕM alggmeerai põõšši fooruuʹme New Yorkâst di alggmeerai maaiʹlmkonferenssa. Nuõrisuåvtõs vuässââtt še Arctic Council Permanent Participants Youth (Arctic Youth Leaders, AYL) jäʹrjstem tåimmjummša. Nuõrisuåvtõs tobdstââtt tåimmjummšest maaiʹlm alggmeerai sâjja da rääjj kõskkvuõđid jeeʹres alggmeernuõrid. Šõddmõõžžid vuässõõttmõõžž mieʹtt nuõrid ävvne vueiʹtlvažvuõđ kulttuur da tobdlmi vaajtõʹsse jeeʹres alggmeeraivuiʹm.
ÕM alggmeerai põõšši fooruuʹme vuässõõttmõš lij nuõrisuåvtõõzz põõšši tåimmjummuž. Nuõrisuåvtõs vuõlttii eeʹjj poodd 2024 kueʹhtt eeʹttǩeeʹj, nuõrisuåvtõõzz saaǥǥjååʹđteeʹj (Rosa-Máren Juuso) da väärrsaaǥǥjååʹđteeʹj (Helmi Ljetoff) fooruuʹme. Valmštõõđim fooruuʹme nuõrisuåvtõõzz eeʹttǩeeʹjivuiʹm škooultõõđeeʹl alggmeerai vuõiggâdvuõđin da vaaiktemvueiʹtlvažvuõđin alggmeerpolitiikkâst di põõšši fooruumâst. Eeʹjj 2024 UNPFII jäʹrjsteš 15.-26.4. da teeʹmmen leäi “Enhancing Indigenous people’s right to self-determination in the context of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, emphasizing the voices of Indigenous youth” Nuõrisuåvtõõzz saaǥǥjååʹđteeʹjj Rosa-Máren Juuso õõʹni Sääʹmteeʹǧǧ saakkvuâr 16.4.2024.
Sääʹmnuõri vuässadvuõtt EU:st
Nuõrisuåvtõs ǩiččlââtt raaveed tåimmjummšest sääʹmnuõri vuässadvuõđ EU tuʹmmstõktuâjast da sääʹmnuõri EU-tieʹttemvuõđ di še lââʹzzted euroopniiʹǩǩi tieʹttemvuõđ säʹmmlain. Nuõrisuåvtõs ǩiččlââtt vueiʹnnlõõttâd europarlamentniiʹǩǩivuiʹm da puʹhtted ouʹdde nuõrisuåvtõõzz kaggâm ääiʹjpoddsaž aaʹššid. Õõutvuâra nuõrisuåvtõõzz toiʹmmjempââʹj poodd ǩiččlõõđât jäʹrjsted tobdstõõttâm-määʹtǩ Euroop parlamentta.
Nuõri tâʹvvjânnmi lett
Nuõrisuåvtõõzz saaǥǥjååʹđteeʹjj vuässõõđi kålggmannust 2023 Nuõri tâʹvvjânnmi suåvtõõzz 52. såbbra Oslost. Nuõrisuåvtõs siiʹsǩjâtt såbbra vuässõõttmõõžž juätkast pieʹǩǩen põõšši tåimmjummuž, leʹbe vuõlttad juätkast eeʹttǩeeʹjes såbbra. Nuõrisuåvtõõzzâst lij suåvtõõzzâst valvvi-status leʹbe Nuõrisuåvtõõzzâst on särnnamvuõiggâdvuõtt di vuõiggâdvuõtt tueʹjjeed eʹtǩǩõõzzid õõlmâsceälkkmõõžžid.
Puõʹtte-a kõõččmõõžž miõʹlle?
Leʹččiǩ-a älšmam õhttsažtuejast nuõrisuåvtõõzzin? Leʹččiǩ-a älšmam pueʹtted mieʹldd tuåimmjummša?
SPS nuõrisuåvtõõzz norrõs eeʹjjest 2023-2025
Saaǥǥtuõʹllʼjeei: Rosa-Máren Juuso
Väärrvuäzzlaž: Helmi Ljetoff
Vuäzzlaž: Niila-Juhán Valkeapää
Väärrvuäzzlaž: Ánte Tenoranta
Vuäzzlaž: Hilda Granberg
Väärrvuäzzlaž: Johannes Rimpi Heinonen
Vuäzzlaž: Erika Jannok
Väärrvuäzzlaž: Helen Blind
Vuäzzlaž: Elle Rávdná Näkkäläjärvi
Väärrvuäzzlaž: Inga Márjá Lango
Vuäzzlaž: Aina Madelén Nordsletta Aslaksen
Väärrvuäzzlaž: Piere Åvla Bransfjell
Õhttsažtâʹvvjânnmallaš sääʹmnuõri konfereʹnss pohtt õʹhtte sääʹmnuõrid neellj jeeʹres jânnmest. Lääʹdd nuõrisuåvtõzzâst leäi vueiʹvv-vasttõs eeʹjj 2021 konfereeʹns riâššmõõžžâst.